Επισημάνσεις για την τελική επανάληψη στο μάθημα της ΕΚΘΕΣΗΣ Γ’ Λυκείου. ~ ArtaBest

Γράφει η Μαρία Φελάνη

Φιλόλογος, Διευθύντρια φροντιστηρίου «ΩΘΗΣΗ»

Αγαπητοί μαθητές,

Το επαναληπτικό διάβασμα θα πρέπει να χωριστεί σε τρεις ενότητες. Η πρώτη θα αφορά την τεχνική της έκθεσης, η δεύτερη τη θεωρία του βιβλίου και η τρίτη τις έννοιες και τογνωστικό υλικό που απαιτείται για τη συγγραφή της έκθεσης.

ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΤΕΧΝΙKH

Ο μαθητής θα πρέπει να επαναλάβει το υλικό που του έχει διδαχθεί από τη Β’ Λυκείου όσον αφορά στις σημειώσεις και στην περίληψη. Θα πρέπει να ασκηθεί σε κείμενα, που έχει από το σχολείο ή από το φροντιστήριό του, σχετικά με τη συγγραφή της περίληψης, τους πλαγιότιτλους, τις διαρθρωτικές λέξεις που χρησιμοποιούνται για να επιτευχθεί η συνοχή της περίληψης. Έτσι θα δώσει προσοχή στο χρόνο της συγγραφής της περίληψης που δεν πρέπει να ξεπερνά τα 30-35 λεπτά της ώρας.

Παράλληλα θα πρέπει να θυμηθεί το διάγραμμα του κειμένου και τους τρόπους ανάπτυξης μιας παραγράφου (προσοχή στον ορισμό και τη διαίρεση). Τέλος πρέπει να επαναλάβει το υλικό που έχει για τον επικοινωνιακό λόγο της έκθεσης: άρθρο, δοκίμιο, δοκίμιο πειθούς, ομιλία- εισήγηση, καταγγελτικό κείμενο. Για τις λεξιλογικές ασκήσεις, που ζητούνται συνήθως στην έκθεση, πρέπει να διαβάσει το λεξιλόγιο που του έχει δοθεί, καθώς και να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε λεξικό έχει σπίτι του.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΘΕΩΡΙΑ

Η επανάληψη της θεωρίας θα πρέπει να ξεκινήσει από την ΠΕΙΘΩ. Συγκεκριμένα οι τρόποι πειθούς (επίκληση στη λογική, στο συναίσθημα του δέκτη, στην αυθεντία, επίκληση στο ήθος του πομπού ή του δέκτη και επίθεση στο ήθος του αντιπάλου), χαρακτηριστικά επιστημονικού λόγου, τεχνικές διαφημιστικής πειθούς, χαρακτηριστικά πολιτικού λόγου (ορθού, προπαγανδιστικού).

Τα μέσα πειθούς (επιχειρήματα και τεκμήρια όσον αφορά την επίκληση στη λογική – είδος και αξιολόγηση τεκμηρίων – ),(περιγραφή, αφήγηση, χιούμορ, ειρωνεία ,έντονα συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις, ερωτήσεις, σημεία στίξης, εικονοπλαστικός και μεταφορικός λόγος όσον αφορά στην επίκληση στο συναίσθημα).

Επίσης πρέπει να επικεντρώσει την προσοχή του στα είδη των συλλογισμών: παραγωγικός συλλογισμός (από το γενικό στο ειδικό), επαγωγικός συλλογισμός (από το ειδικό στο γενικό, είδη επαγωγικού συλλογισμού: γενίκευση, αίτιο – αποτέλεσμα, αναλογία), αναλογικός συλλογισμός (από τα επιμέρους στα επιμέρους), υποθετικός – διαζευκτικός – κατηγορικός.

Ακόμη ο μαθητής θα πρέπει να μπορεί να μετατρέπει έναν παραγωγικό συλλογισμό σε επαγωγικό και αντίστροφα ή να ανιχνεύει τη συλλογιστική πορεία ενός κειμένου (η απάντηση αυτής της άσκησης θα πρέπει να είναι αναλυτική, δηλαδή πρέπει να εντοπίσει το θέμα και τη θέση του συγγραφέα, τα επιχειρήματα που αναλύουν ή υποστηρίζουν τη θέση του και το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει).

Τέλος, πρέπει να διαβάσει τη θεωρία του ΔΟΚΙΜΙΟΥ (στοχαστικό αποδεικτικό, τη γλώσσα του δοκιμίου, την οργάνωση του δοκιμίου, άρθρο και δοκίμιο, επιφυλλίδα)το διδακτισμό του δοκιμίου, τα μέσα που χρησιμοποιεί ο δοκιμιογράφος για την επικοινωνία του με το δέκτη και το ρόλο τους (ευθύς λόγος, παραδείγματα. ερωτήσεις, μεταφορές, εικόνες, σημεία στίξης κτλ.) Ενεργητική – παθητική σύνταξη, ΧΡΗΣΗ ΠΡΟΣΩΠΩΝ (α, β, γ), χρήση χρόνων και εγκλίσεων.

ΤΡΙΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΝΝΟΙΕΣ

Σ’ αυτήν την ενότητα ο μαθητής πρέπει να κάνει επανάληψη το γνωστικό υλικό που έχει σχετικά με τις έννοιες του βιβλίου. Οι έννοιες με τις οποίες θα πρέπει να ασχοληθεί επισταμένως ο μαθητής είναι:

ΠΑΙΔΕΙΑ: οι σκοποί της παιδείας, η σύγχρονη εκπαίδευση, η ευρωπαϊκή διάσταση της εκπαίδευσης και οι στόχοι της, οι σχέσεις δασκάλου- μαθητή).

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: οι μορφές της ελευθερίας και οι προϋποθέσεις της, εχθροί της ελευθερίας, σημασία της.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ: η οικουμενική διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου, οι σύγχρονες παραβιάσεις των δικαιωμάτων (πρόσφυγες, μετανάστες, παιδιά, γυναίκες), ο ρόλος του ΟΗΕ και των μη κυβερνητικών οργανώσεων για την προάσπιση των δικαιωμάτων.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: οικολογικό πρόβλημα, πράσινη ανάπτυξη, περιβαλλοντική εκπαίδευση, τεχνολογία και φύση.

Η ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ: Με τη διαφήμιση θα πρέπει να διαβαστεί και η έννοια καταναλωτισμός, υπερκατανάλωση και επίδραση στον άνθρωπο και στη φύση.

ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ:διεθνισμός, παγκοσμιοποίηση.

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, προπαγάνδα, δίκαιος – άδικος λόγος, η γλώσσα της εξουσίας, ολοκληρωτισμός, δημοκρατία, λαϊκισμός, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ, μεσσιανισμός, απολιτικοποίηση, συμμετοχή στα κοινά.

ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ – τεχνολογία – μηχανοποίηση εργασίας (κλωνοποίηση, γονιδιακή ταυτότητα),ΕΥΘΥΝΗ Επιστήμονα.

ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ, κομφορμισμός, κοινωνικοποίηση, θετικές – αρνητικές επιδράσεις της κοινωνίας στο άτομο, μαζοποίηση νέων, ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΝΕΩΝ.

ΜΟΥΣΕΙΑ, μνημεία, παράδοση, πολιτιστική αλλοτρίωση, ιστορική μνήμη, ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ.

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ, αθλητισμός,ψυχαγωγία, χουλιγκανισμός.

Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ στην εκπαίδευση, το διαδίκτυο, facebook.

Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ, το θέμα της ισότιμης γονεϊκής ευθύνης – ρόλος οικογένειας.

ΕΘΝΙΣΜΟΣ ,ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ, σοβινισμός, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΦΙΛΟΠΑΤΡΙΑΣ – Πατριωτισμού.

ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ – ευημερίας, οικονομική κρίση, πλανητική φτώχεια.

ΚΑΠΝΙΣΜΑ.

ΝΕΟΙ (εφόδια νέων, πρότυπα νέων, προβλήματα, ρόλος τους, χαρακτηριστικά)

ΒΙΑ / επιθετικότητα.